TARİHÇESİ: Gürüz köyü, Diyarbakır ili Çermik İlçesine bağlı şirin bir yerleşim yeridir. Tarihteki 16 Türk devletinden biri olan Karahanlılar Devletinin küllerinden doğan tarihi bir yerleşim yeridir. Köy, Çermik Siverek arasında bulunmaktadır.. Karahanlılar Devleti,, M.S. 840 yılında Orta Asya da, Bilge Kül Kadır Han tarafından kurulan ilk Müslüman Türk devleti olarak bölgede hüküm sürmüştür. Karahanlılar devleti, Daha sonra Doğu Türkistan’a giderek Kaşgar’ı kendilerine merkez yapmışlardır. Samani Devleti’ni yıktıktan sonra da; Maveraünnehir’e yerleşmişler. Buranın merkezi Semerkant idi. 1212 ye kadar varlığını devam ettiren Devletin son Hükümdarı da, Harzemşahlar tarafından ortadan kaldırlan Osman Han’dır.
Böylece Karahan Devleti son bulmuştur. Karahanlı Devleti döneminde; Türkler arasında kitlesel İslamlaşmanın yanı sıra, bölgesel Türkleşme konusunda da etkili olmuştur. Ayrıca Karahanlılar dönemi; Türk-İslâm kültür ve medeniyetinin ilk ürünlerinin ortaya çıktığı bir dönemdir
Karahanlı Devletininin yıkılışından sonra Anadolu’ya yayılan Karahanlılar, kendilerine yeni yerleşim yerlerini kurmuşlardır. Gürüz Köyü de bunlardan biridir. 14. yy başlarında, Karahanlılara mensup, Demen ve Süvar isimli iki kardeş; Çermik’in Gürüz Köyünü kurmuşlar. Daha sonra Süvar isimli kardeş, Siverek bölgesine geçerek, Karahan köyünü kurmuştur.
Bu iki kardeşin zürriyetinden olanlara Karahanlılar denilmektedir. Zaman içerisinde bölgede muhtelif yerleşim yerlerini kuran Karahanlılara mensup kabileler, büyüyerek ‘’Karahanlılar Aşiret’’ne dönüşmüştür. Bu Aşiretin; Çermik yöresinde 14, Siverek yöresinde 15 ve Diyarbakır Karacadağ çevresinde de de 5 Köyü bulunmaktadır.
TARİHİ YAPILAR:Gürüz’ün çevresinde bir çok, eski yerleşim yerlerine ait kalıntılar bulunmaktadır. Bunlardan; Kepuran, Dizikan ve Mağs sayılabilir. Bölgede arkeolojik kazılar yapılırsa, bir çok tarihi bulguya rastlanacağı muhakkaktır.
GÜRÜZ İSMİ NEREDEN GELMEKTEDİR: Gürüz, bölgede sık orman manasına gelmektedir. Köyün çevresi eskiden ormanlık alanla kaplı olduğundan böyle bir ismin verildiği sanılmaktadır.
ULAŞIM - ALTYAPI : Gürüz’ün Çermik İlçe Merkezine uzaklığı, 26 Km. dir. Çermik ve Siverek’e günü birlik Münübüsler çalışmaktadır. Köyün Kanalizasyon ve İçme Suyu projeleri tamamlanmış olup, Siverek Karayolundan Köye kadar olan 1 Km. lik yolu, asfalt kaplama yapılmıştır.
KÖYDEKİ KURULUŞLAR: Taşımalı Eğitim Merkezi olan Köyde; 18 derslikli İlk Öğretim Okulu, 2 derslikli ana sınıfı, Sağlık Ocağı ve Jandarma Karakolu bulunmaktadır.
NÜFUS: En son güncellemelere göre Köyün Toplam Nüfusu: 1.047 kişidir. Erkek: 549, Kadın: 498
HANE SAYISI: 230
KONUMU: İlçenin Güneyinde yer alır. Coğrafik yapısı dağlıktır. Siverek anayoluna Bir kilometre. mesafededir.
MEZRALARI: Dalbudak Mezrası
GEÇİM KAYNAKLARI: Köyün başlıca geçim kaynağı; bağcılık, hayvancılık ve tarımcılıktır. En önemli gelir kaynaklarından biri olan çeltik ekimi köyde yaygındır. Burada yetişen pirinç, karacadağ pirinci ile eşdeğerdedir.
KÖYÜN YETİŞTİRDİĞİ ÖNEMLİ ŞAHSİYETLER:
Süleyman Ağa
Ömer Ağa
Osman Ağa
VERDİĞİ ŞEHİTLER: Gürüz Köyü; tarihi geçmişi, sosyokültürel ve sosyoekonomik özellikleri, coğrafik yapısı ve jeopolitik konumu ile önemli bir yerleşim yeri olan Gürüz köyü; yurt savunmasında da adından söz ettirmeyi başarmıştır. Kurtuluş savaşında, Çanakkale cephesine 8 milis gönderen Köy’den, sadece bir kişi geri dönmüştür. İki kardeşin çocuklarından; İbrahim, Necmettin, Mehmet, Osman, Nabi, Mustafa ve Polat isimli kahramanlar; ulusça destanlar yazdığımız 1915 yılındaki Çanakkale zaferinde şehit düşerek, tarihe adını altın harflerle yazdırmışlardır.
SOSYAL HAYAT: Sosyal hayat gençler için oldukça renkli geçmektedir. Zaman zaman Çermik Kaymakamlığınca düzenlenen futbol ve voleybol turnuvalarında üstün başarılar elde edip, bir çok kupanın sahibi olmuşlardır. Köyde, Erkekler genellikle Köy odasında toplanıp sohbet ederler. Televizyon dizilerini izlerler. Bazen de aralarında şakalaşırlar. Kadınlar genellikle gündelik işlerle uğraşırlar. Hem erkekler hem de kadınlar, komşu ziyaretlerine sık sık giderler ancak, düğünlerde, bayramlarda ya da taziyelerde sosyal ilişkiler daha da artmaktadır. .
YÖNETİM: Köyün muhtarı Süleyman İPEK’tir. 1964 yılında Gürüz’de doğmuştur. Lise mezunu olup, aktif olarak siyasi alanda rol almaktadır. Üç dönemdir muhtarlığa seçilen Süleyman İpek, köylüler ve İlçe halkı tarafından sevilip sayılmaktadır. Köyün sorunları ve çözüm önerileri için kafa yormakta olan İPEK’in, köydeki birçok hizmette imzası bulunmaktadır. Köyün gelişmesi için sosyal ve çevre şartlarının iyileştirilmesi, teknolojik gelişmelerin takip edilmesi ve organizasyonların stratejik planlama ile gerekli koşulların. oluşturması için çalışmalar yapmaya devam etmektedir.
