Belki bu yazıda nerden çıktı yöremizde berdeli bilmeyen mi var ? diyeceksiniz. Haklısınız yöremiz de berdeli bilmeyen yoktur. Ama berdele şahit olmayan çoktur.
Bende bunlardan biriydim. Hiç berdel yapılırken görmemiştim. Ama yirmi dört aralık Pazar günü Siverek'e gidiyorduk. Hilvan'a on- on beş kilometre kala yol kenarında üç ayrı yerde berdel yapıldığını görmek beni fazlası ile üzmüştü.
Gördüğüm manzaraya inanamamıştım. Bir günde üç ayrı yerde üç berdel usulü ile kız alıp verenlerle karşılaşınca gördüklerime inanamamıştım. Kadınların her hangi bir eşyaymış gibi takas edilmesi tüylerimi diken, diken etmişti. Bu gibi anlamsız törelerin hayatımızdan öyle kolay, kolay çıkmayacağı gün gibi aşikar. Tabi çıkarmamak bizimde işimize geliyor. Çok üzücü bir manzarayla karşılaşmış olmam bana berdelle ilgili yazı yazma sorumluluğu htirmişti onun için bu haftaki köşe yazımda berdele değinmek istedim.
Berdel Doğu illerimizde halen devam eden değiş tokuş usulü ile evlenme şeklidir.
İlk çıkış sebebi büyük bir ihtimalle ekonomik sıkıntıya dayanmakta ve bu maddiyat kendini başlık parası olarak göstermektedir. Başlık parası vermeye durumu el vermeyen aileler bu işi karşılıklı kız alıp verme yolu ile hal etme yoluna giderek, hem bir maddi küfleten kurtulmuş oluyorlar hem de çocuklarını evlendirmiş oluyorlar.
Berdelin anlatılacak iyi bir yanı yoktur. aile baskısı yüzünden berdele mecbur bırakılışın acısını anlatmaya gücümüz yetmez. Bunu ancak yaşayanlar bilir. Hele dört kişinin istekleri dışında biri birlerine bağlandıklarını düşünürsek bunun ne kadar acı verici olduğunu anlayabilmek için kendimizi onların yerine koyabilirsek onların durumunu daha iyi anlamaya çalışırız.
Berdel zannedilenin aksine aileleri mutlu etmiyor. Çünkü ailelerden birinde çıkan sorun diğer aileye de yansıyor.
Kızlardan biri dayak yemişse diğeri de ona karşılık olarak eşinden dayak yer. Kızlardan biri ailesi ile görüştürülmezse diğeri de ailesi ile görüştürülmez.
Kadınlardan biri her hangi bir nedenle baba evine dönerse diğeri de babası evine gönderilir. Veya başlık parası ödenir ki başlık parası verilmesi sık görülen bir durum değildir. Genellikle iki ailede böyle bir sorun karşısında evlilikleri bitirirler.
Burada olan gençlere ve çocuklara olur. Yani burada çocuklar tamamen aileleri tarafından yönlendirilirler. Aile büyüklerinin verdiği kararlara kimse karşı çıkamaz. Berdel edilen Gelinlere ve damatlara fikirleri hiçbir zaman sorulmaz. Evlenmelerine nasıl aileleri karar vermiş ise bir sorun çıktığında ayrılmalarına da aileleri karar verir.
Berdel usulü ile evlenen bir aile tanımıştım adam bir apt kapıcılık yapıyordu. İyi giden bir evliliği ve bu evlilikten üç çocuğu vardı. Ama kız kardeşi bir gün çıkıp gelince kendisinin de yuvası çatırdamaya başlamış. Ailesi eşini göndermesi için kendisine baskı yapmışlar.
Ama adam eşini boşamamaya kararlıydı. Çünkü üç çocuğu vardı ve bu çocuklarını üvey anne elinde büyütmek istemiyordu Adam eşini boşamamak ta direnince kardeşleri tarafından hastanelik edilinceye kadar dövülmüştü. ama yinede pes etmemişti. Sonunda hem kendi hem de eşinin ailesi ile ilişkisini kesmiş, elindeki bütün parasını da eşinin ailesine başlık parası olarak vermiş. Sonrada kapıcılık ettiği apt değişmiş. Ama hala içinde bir korku vardı. Eşini kaybetme korkusu. Benim oturduğum binanın kapıcısı da berdel usulüyle evlenmiş.
Diğer berdel edilenin maddi durumu bizim kapıcının durumunda çok daha iyi olduğu için kapıcımızın eşi benim berdelim refah içinde yaşıyor ben niye sıkıntı çekeyim diye durmadan yakınıp duruyor.
Adam iki katlı ev yaptırmış her şeyi var. Ama o halen berdeliyle aynı koşulla yaşamanın peşinde. Oysa Allah herkesin rızkını ayrı vermiştir. Ama cahil bir insanın bunu anlaması ne mümkün.
Berdelin usulü Biri küsüp gelse diğeri de gönderilir. Biri boşansa hiç neden gösterilmeden diğeri de ailesine gönderilir ve boşanmak icap ederse boşanmasına karar verilir.
İşte buradan berdelin hiçte güzel bir evlilik şekli olmadığını görüyoruz. Ben örf adet ve geleneklerimizi sürdürmekten yanayım çünkü bizim çok güzel geleneklerimiz var.( aile bağlarımız, komşuluk ilişkilerimiz, misafirperverliğimiz, kız istemler,kına gecelerimiz, büyüklere olan saygımız,sıra gecelerimiz, kadınlar arasında yapılan düğünler…..gibi)
Ama kişiye ve aileye zarar veren geleneklere de karşıyım. inşallah ailelere zarar veren bu ve buna benzer geleneklerimiz demek istemiyorum bu gibi töre adı altında işlenen namus cinayetleri, berdel, beşik kertme…gibi olumsuzluklar ortadan kalkar bizde bu gibi olaylarla gündeme gelmekten kurtuluruz.
Sevgiyle kalın.
