Yaşadığı onca sıkıntıya göğüs gererek ardında Bosna halkına bir devlet bırakmayı başaran Aliya İzzetbegoviç'in ahrete intikalinin14. yıl dönümü… Gençlerimizin birçoğu onu Yazar-Düşünür kimliğiyle tanıyor. Halkının 'Bilge Kral' unvanıyla onurlandırdığı Aliya, Bosna halkını ateş çemberinden geçiren bir lider. Bosna, 1463 yılında Osmanlı'nın bir parçası oluyor. 1909'da Hıristiyanların isyanlarıyla elden çıkıyor. Dile kolay, 446 yıllık bir mazimiz var.

******

Ömrünü İslam'ın varlığı için mücadeleye adayan bu ihtiyarın hayatını ve şahsiyetini gelecek nesillere misal olarak sunmak bir vecibedir. Çünkü yeni gelen nesiller örnekler görmek isterler ve onlara kendi kahramanlarınızı sunmazsanız, başkaları bu boşluğu kendi örnekleri ile doldurur.

BOSNA ATEŞ ÇEMBERİNDEN GEÇİYOR

1990'lı yıllara girildiğinde Yugoslava Sosyalist Federal Cumhuriyeti içinde bir bağımsızlık hareketi baş gösterdi. Özerk cumhuriyetler birbiri ardından bağımsızlıklarını ilan ediyor ya da bu yönde niyetlerini ortaya koyuyorlardı. Bosna-Hersek de, 1 Mart 1992'de gerçekleştirdiği referandum sonrasında bağımsızlığını ilan etti. Çünkü yapılan referandumda halkın yüzde 62,8'i bağımsızlığı tercih etmişti.

******

Sırplar bu gelişme karşısında, Bosna-Hersek yönetiminde söz sahibi olan Müslümanlara karşı savaş açarak yeni bir katliam hareketi başlattı. Hırvatistan ve Slovenya'nın bağımsızlık mücadelesine destek olan Avrupa ülkeleri ve ABD ise Bosna-Hersek'i Sırp saldırıları karşısında yalnız bıraktı.

******

Bosna-Hersek Müslümanlarını en çok sıkıntıya sokan da, Avrupa'nın 3. büyük ordusu Yugoslavya Federal Ordusu'nun ,Sırp çetnikleriyle birlikte hareket etmesiydi. Müslümanlarsa herhangi bir askerî destekten yoksun ve silah yönünden çok zayıftılar. Sonuçta Sırplar Bosna-Hersek'in önemli şehirlerini işgal etti. Bu işgal hareketi bir milyona yakın Müslüman'ı göçe zorladı. Sırplar işgal ettikleri yerlerde hem katliam hem de yıkım gerçekleştiriyorlardı. Özellikle camileri ve İslamî izler taşıyan tarihî eserleri yıkmaya özen gösteriyorlardı.

******

Bosna-Hersek meselesinin çözümü için değişik tarihlerde gerçekleştirilen görüşmeler ve arabuluculuk çalışmaları da bir sonuç vermedi. 1994'ün sonuna gelindiğinde Bosna-Hersek'teki iç savaşın aldığı can sayısı 250 bini, göçe zorladığı insan sayısı ise 1 milyonu aşmıştı.

******

DAYTON ANTLAŞMASI

Bosna-Hersek' te yaşanan katliamlar, cihat şuuruna sahip Müslüman gençleri harekete geçirdi. İslam dünyasının muhtelif bölgelerinden yola çıkan Mücahitler soykırıma dur demek için Bosna'ya akın etti. Bosna'daki Mücahitler savaşın seyrini büyük ölçüde değiştirdi. O ana kadar sayıca az ve silahtan yoksun olan Müslümanlara karşı akıl almaz katliamlara imza atan Sırp ordusu, Mücahitler karşısında ağır kayıplar vererek geri çekiliyordu.

******

Savaşın başından itibaren Bosna halkının yanında tek başına duran Türkiye, katliamlar karşısında NATO'ya baskı yaparak Sırbistan'ın başkenti Belgrad'ın bombalanmasını sağladı. Mücahitlerin desteğini alan Boşnakların ilerlemesini önlemek isteyen Avrupa ve ABD, Sırpların isteklerini kabul etmeleri için Aliya'ya baskı yaptı. Bu siyasi baskılar ve eşit olmayan savaş şartları karşısında İzetbegoviç, önüne konulan anlaşmayı kabul etti. Çünkü savaşın devam etmesi Bosna Müslümanlarının tam bir soykırımla karşı karşıya gelmeleri gibi bir sonucun doğmasına sebep olabilirdi.

******

Neticede 1995'te ABD tarafından dayatılan Dayton Anlaşması'nın imzalanmasıyla savaş sona erdi. Anlaşma Bosna-Hersek topraklarının yüzde 51'ini Müslümanlara ve Hristiyan Hırvatlara, yüzde 49'unu da Bosna-Hersek Sırplarına (veya bu ülkeye yerleşmiş Sırplara) veriyordu. Yönetimin de bu 3 halk arasında paylaşılmasını şart koşuyordu. Anlaşmayla ABD, Müslümanlara ellerindeki silahları imha etmelerini ve ABD patentli silahları, yedek parçasız bir şekilde satın almalarını şart koştu.

BİLGE KRAL'IN VEFATI

Son günlerinde kendisi için büyük bir anıt mezar yapıldığını öğrenen Aliya, devlet yetkililerini bu projelerinden vazgeçirterek, şehitler arasında mütevazı bir mezarda gömülmek istediğini iletti. Talebi üzerine Aliya, Saraybosna'daki Kovaçi Şehitliği'nde kendisi için hazırlanan mezara defnedildi.

******

Bosna-Hersek Cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç 19 Ekim 2003'te vefat etti. Merhum Aliya'nın, mezar taşında yazan 'Her şeye kadir olan Allah'a yemin ederim ki köle olmayacağız' şeklinde sözü ise hayatı mücadele ile geçen liderin Boşnak halkına bıraktığı en önemli miraslardan biridir.