CARİ AÇIK (DIŞ ÖDEMELER DENGESİ)
Ticaret tarih boyunca toplumların en önde gelen faaliyetlerinden biri olarak var olagelmiştir. Bu ticaretin kayıtlarını tutmak, iyi işleyen bir sistem için her zaman elzem olmuştur. Bir ülkenin bir dönem içerisinde dış dünya ile yaptığı tüm ekonomik işlemlerin sistematik biçimde tutulan kayıtlarına ödemeler bilançosu denir. Ödemeler bilançosunun temel hesap gruplarından biride Cari İşlemler Hesabı'dır.
Bu hesapta mal ve hizmet ithal ve ihracıyla tek-yanlı transferler(bir ülkeden diğerine gönderilen, yardım veya bağış niteliğindeki karşılıksız ödemeler) gösterilir. Cari işlemler hesabında yer alan ekonomik işlemler ülkenin ait olduğu yıldaki milli gelirin bir parçasıdır. O bakımdan cari işlemlerdeki değişmelerle ülkenin milli gelir, istihdam durumu, büyüme hızı enflasyon oranı gibi temel göstergeleri arasında çok sıkı bir ilişki vardır.
Cari işlemler hesabının tüm alacaklı ve borçlu kısımları arasındaki fark 'Cari İşlemler Bilançosu' adını alır. Alacaklı kısım toplamının(Çift taraflı kayıt esasına göre tutulan t cetveli şeklindeki hesaplar) borçlu kısım toplamından büyük olması Cari İşlemler Bilançosunda fazlalık bulunduğunu, borçlu işlemlerin daha büyük olması da Cari İşlemler Bilançosunun açık verdiğini ifade eder.
Cari İşlemler Bilançosu, dış ticaret bilançosu ile hizmetler bilançosunun ve tek-yanlı transferler bilançosunun toplamlarına eşittir. Cari işlemlerdeki bir açık sermaye hesabındaki bir fazla ile denkleştirilebilir. Ancak o hesapta bunu karşılayacak bir fazlalık yoksa o zaman bu açığın kapanması için ülkenin resmi rezervlerini kullanarak örneğin dışarıya döviz ödemesi gerekir.
Taşıdığı büyük önem dolayısıyla ülkenin ekonomik, mali ve parasal politikalarını belirleyen ve yöneten kuruluşlar (Örneğin Maliye Bakanlığı, Hazine, Merkez Bankası, Devlet Planlama Teşkilatı vs.) dış ödemeler dengesindeki gelişmelerle yakından ilgilidir. Bazı hükümet uygulamaları ise doğrudan dış denge durumundaki gelişmelere tepki niteliğindedir.
Örneğin bir dış açık veya fazlasının döviz kurlarını etkilememesi için merkez bankasının döviz piyasasına müdahalede bulunması örneğinde olduğu gibi. Aslında, ekonomik ve mali politikaların belirlenmesinde yalnızca ülkenin kendi dış denge durumunun izlenmesi de yeterli değildir. Bu amaçla dünya ekonomisinin genel gidişi ve ülkenin yakın ekonomik ilişkide bulunduğu ülkelerdeki gelişmeler de gözden uzak tutulmamalıdır.
Cari işlemler hesabının tüm alacaklı ve borçlu kısımları arasındaki fark 'Cari İşlemler Bilançosu' adını alır. Alacaklı kısım toplamının(Çift taraflı kayıt esasına göre tutulan t cetveli şeklindeki hesaplar) borçlu kısım toplamından büyük olması Cari İşlemler Bilançosunda fazlalık bulunduğunu, borçlu işlemlerin daha büyük olması da Cari İşlemler Bilançosunun açık verdiğini ifade eder. Cari İşlemler Bilançosu, dış ticaret bilançosu ile hizmetler bilançosunun ve tek-yanlı transferler bilançosunun toplamlarına eşittir.
Cari işlemlerdeki bir açık sermaye hesabındaki bir fazla ile denkleştirilebilir. Ancak o hesapta bunu karşılayacak bir fazlalık yoksa o zaman bu açığın kapanması için ülkenin resmi rezervlerini kullanarak örneğin dışarıya döviz ödemesi gerekir.
