URFA HALK MÜZİĞİDE CEMİL CANKAT VE OĞLU AHMET CANKAT

Urfa halk müziğini Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu'nun illerinde seslendirilen türküleri birbirinden ayırt etmek sanatçıların işidir. Güfte ve besteleri ile halk müziğinin içinde önemli bir yere sahip olan Urfa bu başarıyı bağrından yetişmiş sanatçıları borçludur. Halk müziğinin bu kadar sevilmesinin en büyük özelliği müziği ahengiyle gönülleri hoş tutmasıdır. Bazen ağıt, bazen hasret, bazen elinde olmayarak tempo tutarsın... Bazen cıvıl cıvıl oynatır.

Bu müziği burada yaşayan halkların, hasretlerini içli ve duygulu bir şekilde paylaştıkları gibi yüreklerinin ezgisi, ağıtların toplumun içinde renk ve ses bulmasından, yöresel kelime ve ağız yapısından kendini bulur. Bu müzik Türkiye de kendinden söz ettirdiği kadar dünyanın güzellikleriyle buluşmasına kapıyı aralar.

Hatta bazı türküler var ki hangi yöreye ait olduğu şüphelidir. Çünkü Urfa adı türkü de geçmesine rağmen bakıyorsun ya Malatya, Elazığ ya da Van, Sivas türküsü çıkmaktadır. Bu türkülerin halkın ortak malı olduğu bir birinden ayırt etmenin topluma zarar vereceği gerçeğini kabul etmeliyiz. Dolaysıyla 'müzik evrenseldir'sözünü unutmamak lazım.

Urfa müziği hakkında yazılan yazılara bakıyorum birileri göklere çıkarılırken birilerinin ismi bile anılmamaktadır. Fırsat buldukça bu ismi bilerek veya bilmeyerek yok edilmek unutulmak istenen beste ve güfte sahiplerinin sesleriyle topluma kattıkları güzellikleri sizlerle buluşturmak bir gönül borcudur.

Eğer o insanlar kendi memleketine, kendi kültürüne bu kadar değer verip sahip çıkmış kafa yorup gönüllerini acıyla ovmuşlarsa, bizim bunları hatırlamamız bir erdemliliktir.

Bu yazımda Urfa müziğine büyük emeği geçmiş Urfalı Cemil Cankat ve oğlu Ahmet Cankat'dır. Şanlıurfa müziği konu edildiğinde akla ilk gelenlerden Cemil Cankat ve oğlu Ahmet Çankat'dır. Yanık türküleri, hoyratları ile halkın gönlünde yer bulmuş ve halen saygıyla yad edilen sanatçılardır.

Cemil Cankat (1913-1976), içli ve güzel sesi, besteleri, kaynak kişiliği ve başrol oynadığı filmlerle ünlüdür. Plağa okuduğu 'Urfa'nın etrafı dumanlı dağlar', 'Gitti Canımın Cananı' dillerden düşmeyen eserlerindendir. Üç yüz civarında plak yapmıştır. Urfa'yı çok sevdiği gibi Urfa'nın müzikteki ağırlığını bildiğinden dolayı, plaklarında isminin başına 'Urfalı' diye yazdırmayı ihmal etmemiştir.

Ahmet Cankat (1934-2004) ise sesi, besteleri ve kaynak kişiliği ile ünlüdür. 'Urfalıyam ezelden', 'Sabah ile sabah ile' türküleri plağa okuduğu ünlü eserlerden birkaçıdır. 40'ın üzerinde plak yapmıştır.

Folklor Araştırmacısı-yazar Abuzer Akbıyık 15 yıl süren titiz çalışmaları sonucu hazırladığı CD ve kitap, Hasan Saltık-Kalan Müzik tarafından piyasaya sürülmüştür. Dönemin Bld. Bşk. Ahmet E.Fakıbaba CD'ye önsöz yazmış ve projeye destek vermiştir.

2 CD ve 1 Kitap olarak piyasaya çıkan albümde, Taş plak ve 45'lik plaklarından seçme yapılarak ses kayıtları temizlenmiş ve 20 Eser Cemil Cankat, 23 Eser de Ahmet Cankat olmak üzere toplam 43 eser yer almıştır. Kitapta ise sanatçıların hayat hikayesi, fotoğrafları ve eserlerin sözleri yer almıştır.

Bu çalışmaların müzik ustalarımızın genç nesil tarafından tanınmasına, müziği doğru kaynaktan öğrenmelerine, halk müziğinin sevilmesine, yaşatılmasına ve bizden sonraki nesillere aktarılacağını ümit ediyoruz. Bu çalışmamızda Abuzer Akbıyık'ın kişisel web sitesinden faydalanarak sizlerle paylaşmaya çalıştım.

Cemil Cankat CD'sinde yer alan parçalar; Urfa'nın Etrafı Dumanlı Dağlar, Pencereden Kar Geliyor, Bak Kara Gözlü Ceylana, Abdo'nun Mezarını Kayadan Oyun (U.H.), Hışhışlı (Gümüşlü) Hançer, Zalim Avcı (U.H.), Gitti Canımın Cananı (Mihricanım), Bu Dere Derin Dere (Ez Hanım), Urfalıyam Dağlıyam (Ağamda Şimdi Gelir) , Evleri Yol Üstüdür Cano Can, Mezarımın Başı Urfa'ya Karşı, Diyarbakır Şad Akar, Adana'ya Kar Yağmış, Kayalar Kayalar (U.H.), Hanım Kızlar, Nere Gidin Kardaş (U.H.), Oklavuyum Bazıyım, Gidiyorum Ağlama, Ay Cemo Ay Cemile, Bir Daracık Pencere

Cemil Cankat kimdir.

İçli ve güzel sesi, besteleri, kaynak kişiliği ve başrol oynadığı filmlerle ünlüdür. Plağa okuduğu 'Urfa'nın etrafı dumanlı dağlar', 'Gitti Canımın Cananı'dillerden düşmeyen eserlerindendir. Urfa'yı çok sevdiği için, plaklarında isminin başına 'Urfalı' diye yazdırmıştır.

1913 de Şanlıurfa'da doğdu. Evli olup hanımının ismi Minteha'dır. Ahmet, Neriman, Ferhat isminde üç çocuğu vardır. Cemil Cankat 1976 yılında Şanlıurfa'da vefat etmiştir..

19 yaşında 'Pencereden kar geliyor', 'Çiçekler renk renk olur' adlı ilk plağını doldurmuştur. Columbia Grafson Edifon Pathe Yakışan Fonex şirketlerinde 300 civarında plak yapmıştır.

Cemil Cankat Plaklara okuduğu eserlerin çoğunu kendisi bestelemiştir.

Kara kaşlı kara gözlü ve alnına kadar inen saçlarıyla tam bir 'Urfalı' delikanlısıydı. Bu yakışıklılığı birçok film yapımcısının dikkatini çekti. Yerli birçok filmde başrol ve yardımcı rollerde yer aldı. Köroğlu, Akıncılar, Kılıbıklar, Keloğlan, Çıldırtan Baba rol aldığı filmlerdir. Cemil Cankat'ın kaynak kişidir. Plaklara okuduğu eserlerden bazıları TRT Repertuarına alınmıştır.

Ahmet Cankat CD'sinde yar alan parçalar: Urfalıyam Ezelden, Uzun Uzun Kamışlar, Pınara Varmadın mı, Dolan Göz (U.H.), Seherde Uyandım Bülbül Sesi Var, Ayağına Geymiş Kara Yemeni, Evlerinde Var Badiya, Kalk Gidelim (U.H.), Makaram Sarı Bağlar, Sabah İle Sabah İle, Yara Bende (U.H.), Pencereden Bakıyor, Seherde Uyanıp Okşaram Seni, Bağa Güller Açıyor, Ağlama Garip Ağlama (U.H.), Felek Hançerini Almış Eline, Bir Daha Sevmek mi, Uçun Kuşlar Uçun, Garibem Kimse Sormaz, Yağmur Yağar Göl Olur, Aşkı Bana Sen Öğrettin Kalbimin Anahtarı, Seni Sevdim Pek Çok Sevdim

Ahmet Cankat kimdir. Sesi, besteleri ve kaynak kişiliği ile ünlüdür. 'Urfalıyam ezelden', 'Sabah ile sabah ile' türküleri plağa okuduğu ünlü eserlerden birkaçıdır.

Ahmet Cankat, Cemil Cankat ve Minteha hanımın ikinci çocuğu olarak 11.11.1934 tarihinde Urfa'da doğdu. İlk ve orta okulu Urfa'da bitirdi. Sonra Sanat Okuluna gitti. 1957 yılında askerliğini bitirdi, aynı yıl Ordu ilinden Memnune hanımla evlendi. Ahmet Cemil, Mihriban, Ömer Faruk ve Emrullah isimlerinde dört çocukları oldu. 1988 yılında Et-Balık Kurumu'ndan emekli oldu. 28 Eylül 2004 tarihinde Şanlıurfa'da vefat etti.

Ahmet Cankat, müzik ve sanat camiası içinde büyüdü. Şanlıurfa'da müzik meclislerine katılarak ustaları dinledi, onlardan feyz aldı, beraber çaldı söyledi, makam bilgisini ilerletti. Sesi çok güzeldi. Gırtlak nağmelerini çok iyi yapardı. Şarkı, türkü, hoyrat ve gazelleri kendine has bir tavırla okurdu. 1958 yılında 'Seni sevdim pek çok sevdim' adlı ilk taş plakını yaptı. 1960-70 yılların arasında yurdun en meşhur ses sanatçılarından biri oldu.

Birçok televizyon ve radyo programına katıldı. Grafson Edifon Şençalar Pathe Coşkun Urfa'nın Sesi Plak şirketlerine 40'ın üzerinde Taş Plak, 45'lik ve Long Play ile İstanbul ve Elazığ'da birçok kaset yaptı. Ahmet Cankat ses sanatçılığının yanında besteler de yapmıştır.

Her iki sanatçıyı da yakınan tanımam liseli yıllarıma denk düşür. O zaman müzikle fazla aşina olduğumuzdan olsa gerek... Cemil Cankat'ı Köprübaşında taksicilik yaptığı yıllardan, Ahmet Cankat'ı ise et-balık kurumunda çalıştığı yıllardan hatırlıyorum. Her ikisine de Allahtan rahmet dilerim.