Aşkabat Ticaret ve Sanayi Odası Fuar Merkezi'ndeki, Ekonomik İşbirliğine Dair Hükümetlerarası Türk-Türkmen Komisyonu (HEK) Toplantısı'nın açılış konuşmasını yapan Oktay, sözlerine, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın selamlarını ileterek başladı.
Oktay, Hükümetlerarası Türk-Türkmen Komisyonu Toplantısı'nın 8 yıl aradan sonra tekrar gerçekleştiğini hatırlatarak, iki ülke arasında her geçen gün daha da sıklaşan temaslar sonucunda gerek kurumlar arası iş birliklerinde, gerek iş dünyası ortaklıklarında ciddi ivme kaydedildiğini aktardı.
HEK Toplantısı'nın, işbirliği olanaklarının değerlendirilmesi, iki ülke arasındaki ilişkilerin yasal altyapısını oluşturan anlaşmaların imzalanması ve takibi için çok önemli bir platform olduğunu belirten Oktay, Kovid-19 salgını nedeniyle teknik heyet toplantılarının yakın zamana kadar dijital ortamda devam ettiğini söyledi.
Oktay, gümrükten bankacılığa, ulaştırmadan eğitime, sanayiden kültüre, enerjiden şehirciliğe, tarımdan sağlığa her alanda ikili ilişkileri bir adım öteye taşıyacak eylem maddelerine imza atacaklarını kaydetti.
Eylem planında bulunan 72 maddede mutabakat sağlandığını belirten Oktay, sözlerini şöyle sürdürdü:
'Ortak Gümrük Komisyonu kurulmasına ilişkin müzakerelere başlanması, Türkiye-Türkmenistan Ticaret ve Sanayi Odası Forumu'nun kurulması, bankacılık alanında işbirliği ve iletişimin güçlendirilmesi, iki ülke vatandaşlarının çalışma izinleri ile iş insanlarının vize-çalışma izin uygulamalarının uyumlaştırılması, ülkelerimiz arasında doğal gaz ve petrol alanlarında işbirliğinin geliştirilmesi ve ortak Ar-Ge projeleri için çağrı yayınlanması gibi eylemler öne çıkmaktadır.'
'Ticaret hacmimiz, 2 milyar doları aştı'
Oktay, salgının etkisine rağmen, 2021 yılında iki ülke arasındaki ticaret hacminin, bir önceki yıla kıyasla yüzde 41'lik artışla 2 milyar doları aştığını vurguladı.
Fuat Oktay, ticaret hacminde kaydedilen artışın, dengeli ve sürdürülebilir ticaret hedefine uygun olarak gerek ihracat gerek ithalatta kayda değer artışla sağlandığını görmenin memnuniyet verici olduğunu belirterek, 'Salgının etkisini bertaraf etmeye başladığımız 2022 yılının ilk 5 ayında ise 2021 yılının aynı dönemi ile karşılaştırıldığında yine bir artış kaydedildiğini görüyoruz.' dedi.
Bu durumun, salgın sonrası dönemde ikili ticari-ekonomik ilişkilerinin potansiyelini yansıtması açısından önem taşıdığının altını çizen Oktay, iki ülke cumhurbaşkanları tarafından belirlenen 5 milyar dolarlık ticaret hacmine, gayretli çalışmalar neticesinde kısa süre içinde ulaşacaklarını dile getirdi.
Oktay, bu çabaların desteklenmesine yönelik olarak, eylem planında, ticaret prosedürlerinin kolaylaştırılması konusunda da faaliyet yürütecek bir Çalışma Grubu'nun toplanmasına ilişkin plana yer verildiğini belirterek, şöyle devam etti:
'Gümrük İdarelerimiz arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi ve kurumsal bir altyapıya kavuşması için 'Ortak Gümrük Komitesi' kurulması önemli bir rol oynayacaktır. Eylem planında da yer verdiğimiz üzere, bu yıl sonuna kadar komitenin kurulması için karşılıklı gerekli adımları atalım. İkili ticari ve ekonomik ilişkilerin geliştirilmesinde iki ülke iş insanlarını bir araya getiren etkinlikleri önemsiyoruz. Bu kapsamda, Türkmenistan'da Türk İhraç Ürünleri Fuarı'nı gerçekleştirmek istiyoruz. Fuara ülkemizden üst düzey katılım sağlanması için de gerekli girişimlerde bulunacağımı teyit ediyorum. Gelin, söz konusu fuarın her halükarda Aralık'ta gerçekleşmesi için gayret gösterelim.'
'Türkmen gazını TANAP üzerinden Anadolu'ya taşıyabiliriz'
Enerji alanındaki işbirliğinin son zamanlarda gelişen enerji arz güvenliği belirsizlikleri ile daha da önem kazandığına değinen Oktay, 'Türkiye-Azerbaycan-Türkmenistan işbirliği ile Türkmen gazının TANAP hattına aktarılarak Anadolu'ya taşınmasını gerçekleştirebiliriz.' dedi.
Bu konuda Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, BOTAŞ ve Türkmengaz tarafından gerçekleştirilen görüşmelerin kısa vadede olumlu sonuçlar doğuracağına inandığını ifade eden Oktay, Cumhurbaşkanı Berdimuhamedov'un da bu projenin hayata geçirilebilecek bir proje olacağı yönündeki kanaatini aktardı.
Oktay, dostluk sahasında yer alan kaynakların geliştirilmesinde Türkiye'deki devlet şirketleri ile bu sahadaki yapılacak faaliyetlerde yer almaya hazır olduğunu belirterek, 'Savunma sanayi, ülkemizin rekabetçi olduğu en önemli sektörlerden biridir. Bu alanda iki ülke arasında da elektronik sistemler, SİHA, gözetleyici simülatörü, Kirpi gibi pek çok proje başarılı bir şekilde tamamlandı. Yeni işbirliklerinin yolda olduğunu biliyor ve bunların sayılarını artırmak için her türlü desteği veriyoruz.' ifadelerini kullandı.
'Memnuniyetle karşılıyoruz'
Ulaştırma alanında haziran ayı itibarıyla İran-Türkmen-Özbek güzergahında yabancı araçların transit geçişine izin verilmesini memnuniyetle karşıladıklarını aktaran Oktay, sürücülerin, Türkmen makamlarınca belirlenecek kuralları takip ederek transit geçiş sağlamalarının, Batı ile Orta Asya ülkeleri arasındaki ticareti canlandıracağını söyledi.
Oktay, Türkmenistan'ın sınır kapılarının komple taşıt trafiğine açılması, Ro-Ro ücretlerinin düşürülmesi, profesyonel sürücü vizelerinin daha düşük bedelle, 1 yıllık çok girişli ve makul kalış süresi sağlayan vize prosedürünün oluşturulması ve geçiş ücretlerinin karşılıklı olarak tamamen kaldırılmasının da buna katkı sağlayacağını ifade etti.
Fuat Oktay, 'Bu yönde verilecek destek ülkelerimiz arasındaki ticaret hedeflerine ulaşmada önemli bir adım olacaktır. Türkmenistan'ın Dubai ve Kazan'dan tarifeli seferlere izin vermesi memnuniyet vericidir. Dünyanın buluşma noktası ve önemli bir merkez olan İstanbul Havalimanı'ndan da tarifeli uçuşlara en kısa sürede başlanmasını bekliyoruz. Havacılık Mutabakat Zaptı'nın da bir an önce imzalanmasını hep birlikte sağlayalım.' değerlendirmesini yaptı.
Turizm alanında son yıllarda gelişen ilişkilerin gelecek vadettiğini dile getiren Oktay, şunları kaydetti:
'2010-2020 yılları arasındaki 10 yıllık dönemde Türkmenistan'dan ülkemize gelen turist sayısı yüzde 160 artmıştır. 2019 yılında yaklaşık 300 bin Türkmen turisti ağırladık. Türkiye ve Türkmenistan arasında turizm ve kültürel ilişkilerin gelişmesinin en önemli yollarından biri vizenin kaldırılmasıdır. Kültürel ilişkilerimiz açısından önemli bir diğer etkinlik 29 Eylül - 1 Ekim 2022 arası düzenlenecek Dünya Göçebe Oyunları'na Türkmenistan'dan sporcuların katılımından mutluluk duyacağız. Eğitim alanında Türkiye Maarif Vakfının Türkmenistan'da eğitim faaliyetlerine başlamasını sağlayacak bir mutabakat zaptının imzalanmasını önemli görüyor, bu konuda desteğinizi bekliyoruz.'
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, Türkmenistan-Türkiye İş Forumu'nda konuştu
Oktay, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) tarafından düzenlenen Türkmenistan-Türkiye İş Forumu'na katıldı.
Burada yaptığı konuşmada, İş Forumu vesilesiyle Türk medeniyetinin doğduğu topraklarda bulunmaktan mutluluk duyduğunu vurgulayan Oktay, Türkmen-Türk kardeşliğinin değeri ve önemine işaret etti.
Oktay, Türkmenistan'ın bağımsızlığını ilk tanıyan ve Aşkabat'ta Büyükelçilik açan ilk ülke olmaktan gurur duyduklarının altını çizerek, 'Diplomatik ilişkilerimizin tesisinin 30'uncu yılını geride bıraktık. Bu vesileyle bağımsızlığınızın 30'uncu yıl dönümünü şahsım ve milletimiz adına bir kez daha tebrik ediyorum. Türkiye, 30 yıl önce olduğu gibi bugün de kardeş Türkmenistan'ın yanındadır ve her zaman yanında olmaya devam edecektir.' diye konuştu.
'Türkmenistan ile ikili ticarette yakalanan istikrar, umut vericidir'
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, Türkmenistan'da mart ayında yapılan Devlet Başkanlığı seçimlerinin barış ve huzur ortamı içinde gerçekleşmiş olmasından da mutluluk duyduklarını belirterek, Türkmenistan'ın yeni Devlet Başkanı Serdar Berdimuhamedov döneminin hayırlı olması temennisinde bulundu.
Türkiye'nin Türkmenistan ile yakın ilişkiler geliştirmeye önem verdiğini, siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel alanda işbirliğinin artması için kardeşlik bağlarını gözeterek hareket ettiğini dile getiren Oktay, Türkmenistan'ın Türk Devletleri Teşkilatı'na Gözlemci Üye olmasıyla ikili ilişkilerin daha da pekiştiğini vurguladı.
İş Forumu'nun ilişkileri daha da güçlendirecek bir adım olduğunu belirten Oktay, sözlerini şöyle sürdürdü:
'Orta Koridor'un merkez ülkesi Türkmenistan ile ticari ve ekonomik işbirliğimiz yüksek potansiyel barındırmaktadır. 2021'de ticaret hacmimiz, salgın koşullarının yarattığı olumsuzluğu bertaraf ederek yüzde 41'lik artışla 2 milyar doları aşmıştır. Yeter mi asla. Potansiyelimizin çok altındayız.
İkili ticaret hacmimiz, 2022 yılının ilk beş ayında ise bir önceki yıla göre yüzde 3 artmış durumdadır. Küresel ekonomideki belirsizliğe ve tedarik zincirinde yaşanan kırılmalara rağmen Türkmenistan ile ikili ticarette yakalanan istikrar, umut vericidir.'
'Türkmenistan, Türk müteahhitlerinin en fazla proje üstlendiği ikinci ülke konumunda'
Oktay, Türkmenistan'da Türk sermayeli firmaların toplam yatırımının ciddi miktarlara ulaştığına dikkati çekerek, 'İkili ekonomik ilişkilerimizin önemli bir ayağını müteahhitlik hizmetleri oluşturmaktadır. Türkmenistan, Rusya'dan sonra Türk müteahhitlerinin en fazla proje üstlendiği ikinci ülke konumundadır.' ifadelerini kullandı.
Ahal şehir merkezi inşaatı, 70 bin nüfuslu Aşkabat City Projesi, okul, fabrika ve hastane binaları gibi Türk inşaat şirketlerinin imza attığı projelerle Türkmenistan'ın şehirleriyle kalkınmaya devam edeceğini vurgulayan Oktay, Türk müteahhitlerin bundan sonraki süreçte Türkmenistan'da daha nitelikli altyapı projelerinde rol aldıklarını görmekten de memnuniyet duyacaklarını söyledi.
'İkili ticarette yerel paraların payının artmasını sağlayacağız'
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, Türkmenistan Devlet Başkanı Berdimuhamedov ve Türkmenistan Bakanlar Kurulu Başkan Yardımcısı Batır Atdayev ile ikili görüşmeler gerçekleştirdiklerini, 8 yıl aradan sonra Hükümetlerarası Türk-Türkmen Komisyonu 6. Dönem Toplantısını tamamladıklarını anımsattı.
HEK Toplantısı'nda ticarette teknik engellerin bertaraf edilmesi, gümrük konuları, karşılıklı ticaret ve yatırım alanında işbirliğinin arttırılması gibi önemli konuları ele aldıklarını anlatan Oktay, şöyle devam etti:
'Bu doğrultuda eylem planında, ticaret prosedürlerinin kolaylaştırılması konusunda çalışmalar yürütecek bir Çalışma Grubu'nun toplanmasına ilişkin eyleme yer verdik. Ayrıca bu yıl sonuna kadar kurulacak 'Ortak Gümrük Komitesi' ile gümrüklerde de yakın işbirliği içinde olacağız. Merkez Bankalarımız arasında ortak çalışma alanlarını geliştirerek adım adım ikili ticarette yerel paraların payının artmasını sağlayacağız.'
'Türkiye'yi yatırım, üretim ve teknoloji üssü haline getirmeyi hedefliyoruz'
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, 'Türkmenistan enerji sektöründe iş insanlarımızın önemli girişimleri bulunduğunu biliyor ve bu girişimleri güçlü bir şekilde destekliyoruz. Enerji alanında işbirliğinin artarak devam etmesi için yatırımcı odaklı reformların takipçisi olacağız. 3 milyar dolar hedefimizi 5 milyar dolara, oradan da hızlıca 10 milyar dolar hedefine ulaşmalıyız.' açıklamasında bulundu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde bugüne kadar ulaştırmadan sanayiye, inovasyondan güvenliğe Türkiye'nin refahını artıracak her alanda büyük yatırımlar yaptıklarına dikkati çeken Oktay, 'Yüksek teknoloji sektörleri öncelikli olmak üzere çekeceğimiz uluslararası yatırımlarla Türkiye'yi bir yatırım, üretim ve teknoloji üssü haline getirmeyi hedefliyoruz.' ifadelerini kullandı.
Oktay, Türkiye'nin takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksinin nisan ayında yıllık yüzde 10,8 artış kaydettiğini, imalat sanayi kapasite kullanım oranının da haziran ayı itibarıyla bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,2 puan artarak yüzde 77,5 seviyesine yükseldiğini belirtti.
'Türkmenistanlı iş insanlarımızı Türkiye'de görmeyi arzu ediyoruz'
Türkiye'de yatırım iştahının iyi seviyelerde olduğunu gördüklerini vurgulayan Oktay, şunları kaydetti:
'2022 yılının mayıs ayı itibarıyla 243 milyar dolarla rekor kırmaya devam eden ihracatımız yıl sonu itibarıyla da 250 milyar doları aşmış olacak. Türkiye'nin sahip olduğu fiziki ve beşeri sermaye, güçlü üretim altyapısı ve lojistik avantajlar uluslararası yatırımcılara cazip fırsatlar sunmaktadır.
Türkmenistanlı iş insanlarımızı da daha büyük çaplı işbirlikleriyle Türkiye'de görmeyi arzu ediyoruz. Kazan-kazan temelinde işbirlikleri için gerek firma sayısı gerekse sektörel açıdan çeşitlilik sağlanması şarttır. Özellikle enerji başta olmak üzere tarım, savunma sanayi, tıbbi malzeme ve ilaç, sağlık turizmi ve bilişim alanları, işbirliği potansiyeli açısından iş insanlarına avantajlar sunmaktadır.'
'Ticaret akışını yeniden canlandırmalıyız'
Yeni ortaklıklar kurmanın, karşılıklı işbirliğini geliştirmenin ve fırsatları hızla somut projelere dönüştürmenin önemine vurgu yapan Oktay, şu çağrıda bulundu:
'İpek yolunun ana ekseninde yer alan ve yüzyıllar boyunca ticaret yapılan bu coğrafyada ticaret akışını yeniden canlandırmalıyız. Hem Türkmen kardeşlerimi hem de Türkiye'den iş insanlarımızı daha fazla gecikmeden karşılıklı işbirliklerini artırmaya davet ediyorum. Karşılaştığınız altyapı ve süreç engellerinde tüm desteğimizin sizlerle olduğunu bilmenizi isterim. Gerçekleşen Türkiye-Türkmenistan İş Forumunun bu yönde faydalı olacağına inanıyorum.'
Türkmenistan'ın Dünya Ticaret Örgütü'ne üyelik başvurusu
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, Türkmenistan'ın Dünya Ticaret Örgütü'ne üyelik başvurusunun Türkmenistan'ın uluslararası ticarete entegrasyonu yönünde verilen güçlü bir mesaj olduğunu belirterek, şöyle konuştu:
'Dünya Ticaret Örgütü kurucu ülkelerinden birisi olarak bu yolda Türkmen kardeşlerimize her türlü desteği vermeye hazırız. Bununla birlikte Özbekistan'da düzenlenecek Türk Devletleri Teşkilatı Zirvesinde Türkmenistan'ı tam üye olarak aile meclisimiz içinde görmek istiyoruz.
Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ve İslam İşbirliği Teşkilatı çatısı altındaki işbirliğimizin güçlenerek devam etmesini bekliyoruz. Orta Asya'ya giriş kapısı olarak kabul edilen dost ve kardeş ülke Türkmenistan ile ezeli bağlarımızı yeni işbirlikleri ve ikili/üçlü mekanizmalar ile taçlandıracağız.'
İş Forumu kapsamında gıda, tekstil ve inşaat alanında 'Mutabakat Zaptı' imzalayan firmaları da tebrik eden Oktay, Türkiye-Türkmenistan İş Forumu'nun hayırlı ve bereketli sonuçlara vesile olması temennisinde bulundu. AA
