Röportaj: Seyfullah POLAT/ Harran Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mehmet Sabri Çelik ile Şanlıurfa turizmi üzerine on-line röportaj gerçekleştirdik. Turizm alanında Harran Üniversitesinin çalışmaları ile ilgili sorularımız ve aldığımız cevaplar.

-Hocam; öncelikle Şanlıurfa ve bölgenin tarihi- kültürel değerlerine ve turizm potansiyeline ilişkin fikir ve izlenimlerinizi öğrenebilir miyiz?

Turizm Şehri Şanlıurfa 12000 yıllık tarihi geçmişe sahip bir açık hava müze şehridir. İlimiz; kültür turizmi, inanç turizmi, gastronomi, müzik ve sıra gecesi turizmi, kış turizmi, termal turizm, doğa turizmi, su sporları turizmi ve alternatif turizmleri bünyesinde barındıran zengin bir potansiyele sahiptir. Saydığımız bu turizm çeşitliğini şu şekilde örneklendirebiliriz:

Kültür Turizmi: Neolitik döneme ilişkin yeni çığırlar açan Göbeklitepe, Nevali Çori, Karahantepe ve Harran gibi bilime öncülük etmiş önemli alanlar, ören yerleri ve müzeler.

İnanç Turizmi: Balıklıgöl, Peygamberler şehri vasfı ile Eyyüp Peygamber makamı, Eyüp Nebi Beldesi gibi kutsal mekanlar.

Gastronomi: Yöresel tatlar ve zengin mutfak kültürünün ve Halil İbrahim Sofrası bereketi ile buluştuğu lezzet turizmi.

Müzik ve Sıra Gecesi Turizmi: Unesco Müzik Şehri Şanlıurfa adaylık başvurusu çalışmalarının yanı sıra müziğin yöresel tatlarla harmanlandığı sıra geceleri.

Kış Turizmi: Karacadağ Kayak Merkezi

Termal Turizm: Karaali Kaplıcaları

Su Sporları Turizmi: Takoran Vadisi, Fırat nehri üzerinde kurulu olan baraj gölleri.

Doğa Turizmi: Tek Tek Dağları Milli Parkı, Birecik Kelaynak kuş gözlemciliği gibi alternatif turizm türleri.

Yukarıda sayılan özellikleri ile Yukarı Mezopotamya'nın merkezinde yer alan Şanlıurfa, bölgeye düzenlenen tur programlarının olmazsa olmazıdır.

- Tarihi, kültürel değerlerin gün yüzüne çıkartılıp tanıtılması, Şanlıurfa ve Bölgenin turizm potansiyelinin yükseltilmesi konusunda Üniversitelerin önemi ve işlevi hakkında düşüncelerinizi öğrenebilir miyiz?

Üniversitemiz bünyesinde bulunan Arkeoloji bölümü öğretim elemanları bölgemizde farklı dönemlere ait aktif kazı çalışmaları yürütmektedir. Örneğin üniversitemize adını veren Harran Ören Yeri kazı çalışmaları Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mehmet Önal Başkanlığında devam etmektedir.

Turizm ve Otel İşletmeciliği Yüksekokulumuz; HarranTOY, Turizmde Akademik Rol misyonu ile ilimiz ve bölge turizminin akademik anlamda güçlenmesi ve tanıtımı için faaliyetlerde bulunmaktadır. Sadece ilimizde değil, il dışındaki turizm ile ilgili aktivitelere de katılım sağlanmaktadır. Örneğin, 7 Kasım 2020 tarihinde Diyarbakır'da düzenlenen Mezopatamya'nın Altın Üçgeni Çalıştayında HarranTOY tarafından şehrin ve bölgenin önemli sorunlarından olan uçak seferleri sorunu gündeme getirilmiş ve seferlerin artırılması talep edilmiştir. Ayrıca sektördeki tüm işletmelerin talebi halinde turizmle ilgili ücretsiz eğitimler verilmesi teklif edilmiş, gastronomi konusundaki tanıtımların genişletilmesi gerektiği vurgulanmıştır.

Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulumuz bünyesinde bulunan Aşçılık Programı yerel ve ulusal yarışmalarda dereceler elde etmekte ve mutfak kültürümüzün yayılması için çaba harcamaktadır.

Halfeti Meslek Yüksekokulumuz yöreye özgü tatları duyurmak adına festivaller düzenlemekte ve öğrencileri bilgilendirici sektör buluşmaları gerçekleştirmektedir.

Üniversitemizde turizmle ilgili şemsiye grupları, araştırma grupları ve akademik birimler bilimsel çalışmalar ve projeler üretmektedir.

- Bölge turizminin ve kültürel değerlerinin tanıtılması konusunda bölge illerindeki Üniversiteler ile işbirliğiniz var mı? Bu manada neler yapılıyor veya neler yapmayı planlıyorsunuz?

Üniversitemiz otel, restoran, seyahat acentası gibi sektör temsilcilerinin yanı sıra turizm alanında çalışma yürüten paydaş kurumlar (GAP İdaresi, Karacadağ Kalkınma Ajansı, Şanlıurfa Turizmi Geliştirme A.Ş., Şanlıurfa Valiliği, Şanlıurfa Bölgesel Turist Rehberleri Odası, Kent Konseyi vb. kurum ve kuruluşlar) ile işbirliği ile çalışmalar yürütmektedir. Turizm ve Otel İşletmeciliği Otel Yüksekokulumuz sayılan bu kurum ve kuruluşlar ile birlikte ilimiz turizminin tanıtımı açısından Harran İlçesi ve Takoran Vadisi tanıtımına katılmış, ilçelerimizde gerçekleşen Turizm Master Planı toplantılarına görüş belirtmek üzere davet edilmiştir. Ayrıca, Turizm ve Otel İşletmeciliği Yüksekokulumuz tarafından bölge üniversitelerinden Mardin Artuklu Üniversitesi, Adıyaman Üniversitesi, Batman Üniversitesi ve Şırnak Üniversitesi bünyesinde yer alan Turizm Fakültesi ve Yüksekokulları ile ortak programlar yapılmıştır.

-Üniversitemize adını veren ve tarihin ilk Üniversitesi olan Harran Üniversitesi ve aynı yerleşkede bulunan tarihi Harran Kalesi kazı ve restorasyonuna ilişkin son durum nedir?

Harran Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi arkeoloji bölümü olarak, Prof.Dr. Mehmet ÖNAL başkanlığında Harran'da yıl boyu arkeolojik kazı çalışmaları yapılmaktadır. Bu kazı çalışmaları İçkale-Saray'da yoğunlaşmış olup, önümüzdeki günlerde Harran Ulu Caminin kuzeyinde yer alan Saray Caddesi'nde başlanılacaktır.

Harran İçkale-Saray'da iki farklı yerde çalışmalar yapılmaktadır. Bunlardan birisi hendekten İçkale'ye geçmeyi sağlayan köprü kalıntılarında, diğeri ise Saray'ın 2. katındadır. Köprü kazısında Eyyubiler dönemine ait Arapça yazılı bir kitabe bulundu. İçkale'nin restorasyonu hakkında bilgi veren bu kitabe Harran'ın tarihine katkı sağlamasıyla oldukça önemlidir. Ayrıca bu çalışmada hendekte 7m derinliğe inilmesiyle İçkale'nin batısının görünümü oldukça artmış ve kalenin heybeti ortaya çıkmıştır.

İçkale'nin sarayına giriş sağlayan hölünde yığılı toprak kazılarak tabana ulaşılmıştır. Kazının bu aşamasında sarayın 2. katı salonunun içindeki yaklaşık 4m kalınlığındaki toprakta kazı çalışmaları devam etmektedir. Bu hol kazısıyla aynı zamanda kalenin güney doğusuna da kolayca geçiş sağlanmıştır.

Önümüzdeki günlerde başlanacak Saray Caddesi kazısında, bu caddeye açılan, saray, medrese ve diğer anıtsal yapıların cadde bağlantısı meydana çıkarılacaktır. Bu kazıda İbn Cübeyir'in tasvir ettiği Harran yolları gün ışığına çıkacaktır.

Harran'daki arkeolojik kazılar ile birlikte Harran kazı ekibi, Harran Ovası Yüzey Araştırması da yapmaktadır. Bu ovadaki yerleşim yerleri ve höyükler arkeolog ve öğrencilerle gezilerek, araştırılmaktadır. Bunların koordinatları alınıp, dron ile fotoğrafları çekilmektedir. Bulunan küçük buluntuların fotoğrafı çekilip, çizimleri yapılmaktadır. Bu Yüzey Araştırması, Neolitik Çağ Araştırma Ekipleri ile koordineli şekilde yapılmaktadır.

-Turizm ve Otel İşletmeciliği Yüksekokulu bünyesinde turizme katkı sağlayacak ve bölge turizmini ileriye taşıyacak olan iki bölüm var: Turizm Rehberliği ve Rekrasyon Yönetimi. Ayrıca kurulum aşamasında olan Gastronomi Bölümü de var. Bu bölümlerin işlev ve önemi hakkında bilgi alabilir miyiz? Yüksekokul, 4 yıllık fakülteye dönüşecekti. Son durum nedir?

Sektöre kalifiye personel yetiştirme noktasında üniversiteler temel kurumlardır. Bu doğrultuda Üniversitemiz bünyesinde turizm ile ilgili programların bulunduğu Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu ve Halfeti Meslek Yüksekokulu sektör için ara eleman yetiştirmektedir. 4 yıllık eğitimin verildiği Turizm ve Otel İşletmeciliği Yüksekokulumuz ile sektöre yönetici düzeyinde, uzman kalifiye personel kazandırılmaktadır. Daha önce de bahsettiğimiz gibi şehrin turistik değerlerini gelen ziyaretçilere en doğru şekilde aktaran ve şehrin tanıtılmasında bir vitrin görevi gören turist rehberi adaylarımız Üniversitemizde eğitim görmektedir. Rekreasyon Yönetimi Bölümümüz 2019-2020 eğitim öğretim yılında öğrenci alımına başlamıştır. Bu Bölümümüzde de şehirde gerçekleştirilecek olan boş zaman aktivitelerinin planlama ve uygulama görevlerini profesyonel olarak gerçekleştirecek kalifiye personel yetişmektedir. Bölge turizmine katkı sunmak amacıyla öğretim elemanları tarafından sektör çalışanlarına hijyen eğitimi, servis eğitimi ve gıda israfı eğitimi alanında hizmet içi eğitimler verilmektedir.

Şanlıurfa için önemli bir potansiyel barındıran Gastronomi Bölümümüzün aktifleşmesi için alt yapı çalışmalarımız devam etmekte olup en kısa süreçte öğrenci alımına başlayacağız. Turizm ve Otel İşletmeciliği Yüksekokulumuzun Turizm Fakültesine dönüşmesi ile ilgili gayretlerimiz devam etmekte olup yeterli akademik personel sayısına ulaşıldığı takdirde sonuç alacağımızı ümit etmekteyiz.

- Şanlıurfa ve bölge turizmi için yapmayı hedeflediğiniz çalışmalar var mı? Varsa nelerdir?

Şanlıurfa'nın turizm değerinin yükseltilerek katma değeri yüksek bir destinasyon haline gelebilmesi adına Üniversitemiz bünyesinde farklı çalışma grupları içerisinde yürütülmekte ve planlanmakta olan projeler var. Amacımız proje üreten bir üniversite olarak turizm açısından da şehrimizin tanıtılması, pazarlanması ve hizmet kalitesinin yükseltilmesine katkı sağlamaktır.

- Harran Üniversitesi Bünyesinde Turizm Çalışma Grubu var. Bu çalışma gruplarının kuruluş amacı ve faaliyetleri hakkında bilgi alabilir miyiz?

Turizm Çalışma Grubu, şehrin ve bölgenin turizm sorunlarına çözüm bulmak, tanıtımı ve yaygınlaştırılma faaliyetlerinde bulunmak amacı ile kurulmuştur. Yapılan toplantılarda şehrin ve bölgenin sorunları genel olarak ele alınmış, Coğrafi İşaretler ve Şanlıurfa'nın Turizm Potansiyeli ve çözüm önerileri konularında iki farklı sunum yapılmıştır.

- Üniversiteniz bünyesinde örnek bir Otel var. Harran Üniversitesi Uygulama Oteli. Kısa bir süre önce restorasyonunu tamamlayıp tekrar hizmete aldınız. Bu konudaki düşüncelerinizi öğrenebilir miyiz?

Balıklıgöl'ün kuzeyinde bulunan ve kesin inşa tarihi bilinmeyen bu ev (Akçarlar Evi) , haremlik ve selamlık olarak iki bölümden oluşmaktadır. Yapı, yüzey şeklinin iyi kullanılmasıyla beş katlı olarak inşa edilmiştir. 493 m2 alan üzerine kurulu olan tarihi yapı, 1993 yılında Harran Üniversitesi tarafından satın alınarak restore edilmiştir. Akçarlar Evi 2001 tarihinde 'Harran Üniversitesi Kültür Evi' olarak turizmin hizmetine sunulmuştur. Restorasyon sırasında bazı odalara tuvalet ve banyo eklenerek misafirhane fonksiyonu verilmiştir. Her katında ayrıca birer su kuyusu mevcuttur.

2010 yılından 2013 yılına kadar bitişikte bulunan Tenekeciler evi ile beraber 9 oda 29 yatak kapasitesi ile 'Harran Üniversitesi Urfa Evi Uygulama Oteli ' olarak hizmet vermiştir. 2013 yılında Akçarlar evine bitişik olan en son Kılıç ailesi tarafından kullanılan 45 ve 47 parselde bulunan Kılıçlar evi restore edilerek 8 oda ve 16 yatak kapasitesi eklenmiş olup toplamda 17 oda 45 yatak kapasitesi ile 2018 yılına kadar hizmet vermiştir. 2018 yılında binada çökmeler ve kaymalar tespit edilmiş olup, güvenlik gerekçesiyle tekrar tadilata alınmıştır.

Üniversitemiz Urfa Evi Uygulama Oteli gerekli tadilatlar yapılarak 2 Ekim 2020 tarihinde tekrardan hizmete açılmış olup Harran Üniversitesi Urfa Evi Uygulama Oteli Olarak hizmet vermektedir. Bugün otelimizde 17 oda 45 yatak kapasitesi ile hizmet verebiliyoruz. İlerleyen zamanlarda kafe, restoran ve sıra gecesi gibi etkinliklerle de hizmet verebileceğiz.

- Eklemek istedikleriniz nelerdir?

2020 yılı Mart ayından itibaren Turizm Sektörü Pandemi nedeniyle durgun bir dönem geçirmiştir. Tüm Dünya ile birlikte Ülkemizde ve şehrimizde de kendini iyiden iyice hissettiren bu olumsuz durum, şartların normalleşmeye başlaması ve işletmelerin kendilerini Pandemi koşullarına göre yeniden dizayn etmesi ile birlikte aşılmaya çalışılmaktadır. Bu süreçte özellikle şehrimizde tüm kurum ve kuruluşların, STK'ların, yerel yönetimlerin ve paydaşların koordineli bir biçimde çalışıp sektörü yeniden canlandırması gerekmektedir. Harran Üniversitesi olarak bu oluşumda üzerimize ne düşüyorsa yapıyoruz ve yapmaya da devam edeceğiz.