Seyfullah POLAT / Eyyübiye ilçesine bağlı Zeytinli Köyü – Göbekli mezrası sınırları içerisinde yer alan tarihi kent, 1. Derece arkeolojik sit alanı olarak da kayıtlara geçmiş durumda.

500 Dönüm alana yayılan yerleşim alanında dikkat çekici büyüklükte çiftlik merkezi, dağın için oyulmuş kaya mezarlıklar (Nekropol), bugün yapılmış gibi duran hayvan ağılları, çok sayıda sarnıç ve curunlar, zeytin ve üzüm işleme alan ve araçları, alanın her iki ucunda büyük tepeler üzerinde 2 ayrı tapınak başta olmak üzere tarihi alan ve eserler yer alıyor.

1. Derece arkeolojik SİT alanı olarak tescil edilmesine rağmen, hiçbir koruma önlemi bulunmayan alan, yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. Definecilerin talan ettiği alanın ortasına, taş ocağı ve binalar kondurulmuş. Dört bir tarafından da gecekonduların yapılmaya başlandığı tarihi alan, acil koruma bekliyor.

Hz.Nuh'un gemisinden indiği ve ilk yerleşimi kurduğu yer olarak efsane ve hikayelere konu olan alanın yanı başındaki Göbekli Ziyaret tepesindeki tarihi zeytin ağacı da kamuoyunun ilgi odağı olmuş durumda. Cudi Zeytini olarak tescil edilen anıt ağaçla ilgili Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi ve Valilik harekete geçmiş, alanın koruma ve ihyası için gerekli her şeyin yapılacağını açıklamışlardı.

Cudi Zeytini anıt ağacı ile yanı başındaki bu tarihi Köykent'in koruma önlemlerinin alınıp turizme kazandırılması bekleniyor.

Birinci derece SİT alanı ilan edilen vadideki yapılaşma, 2 Bin yıllık geçmişe sahip bu kültürel miras açısından hayli endişe verici. Alanda incelemelerde bulunan uzman arkadaşlar, vadinin acilen koruma altına alınmaması durumunda mevcut kalıntıların da hızla tahrip olacağı konusunda uyarılarda bulunuyor.

*Bölge uzun yıllar boyunca ticaret yolu olarak kullanılan bir güzergah üzerinde yer alıyor.

*Vadinin çevresinde irili ufaklı pek çok sarnıç yer alıyor.

*Sınırları kayalarla belirlenen alanların, bölgede konaklayan kervanlardaki hayvanlar için ağıl olarak kullanıldığı tahmin ediliyor.

*Vadinin orta kısmında, geçme sütunlardan oluşan işlemeli ve kemerli giriş kapısının yer aldığı ana yerleşke bulunuyor. Ağıl, sarnıç, nekropol alanları ve diğer yapılar, bu ana yerleşke etrafında konumlanıyor.

*Nekropol alanlarındaki yapılar, şehir merkezindeki Kızılkoyun Nekropol Alanı ile büyük benzerlik taşıyor. Alanda yer alan bu tarihi yapılar da Kızılkoyun'daki gibi tahrip edilerek günümüz medeniyetinin hışmına uğramış.

*Ana yerleşkeyi ve vadiyi tepeden gören hakim bir noktada karakol işlevi gören bir yerleşke daha bulunuyor. Bölgede yaşayan köylüler yakın zamana kadar bu yapının sütunlarının ayakta olduğunu ancak bölgeye göç eden bilinçsiz vatandaşların, bu sütunları kendilerine ev yapmak için yerinden söktüğünü söylüyor.